Literatürde Flow Theory, Türkçe literatürde ise “Akış Deneyimi” şeklinde ifade edilen kuram, Csikszentmihalyi tarafından bireyin eylem anında içinde bulunduğu psikolojik ve zihinsel durumu açıklamak için ileri sürülmüştür. Csikszentmihalyi, farklı meslek ve kültür anlayışına sahip bireylerle çeşitli mülakatlar gerçekleştirerek; bu bireylerin eylem esnasında yaşadıkları hissi daha iyi anlayabilmeyi hedeflemiştir. Csikszentmihalyi çalışmasında, bireylerin yapmış oldukları eylemler birbirinden her ne kadar farklılık gösterse de (satranç oynama, dans etmek, iş hayatında yapılan görevler, dağ tırmanışı) katılımcılara eylem anındaki duygu yoğunluklarını ve mutluluk hisleri sorulduğunda birbirlerine yakın şekilde tarif ettiklerini gözlemlemiştir. Katılımcılar bu süreci, işe odaklandıklarında zevk aldıkları ve zamanın olduğundan daha hızlı aktığı bir süreç şeklinde ifade etmişlerdir. Çalışmadaki katılımcılardan biri bu durumu, suyun engel tanımadan akması şeklinde tanımlamıştır. Csikszentmihalyi katılımcının söyleminden hareketle bu süreci “Akış Deneyimi” olarak adlandırmıştır.
Akış deneyimi, kişinin sahip olduğu becerilerin; hedefe yönelik zorlukların üstesinden gelmede yeterli olduğu hissi; kişinin nasıl performans gösterdiğine dair ipuçları sağlayan kurallı bir eylem sistemidir. Bu koşullarda yoğunlaşma o kadar fazladır ki, o anki konuyla ilgisi olmayan bir şey hakkında düşünmek veya herhangi bir problem hakkında endişelenmek gibi bir durum kalmamıştır. Bu anda öz bilinç kaybolur ve zaman duygusu bozulur. Bu tür deneyimleri üretmeyi sağlayan etkinlik kişi için zor ve tehlikeli de olsa, bunu kendi iyiliği için yapmaya istekli olur. Sonucunda ne elde edeceği konusunda çok az endişe duyar. Bu durum, genel olarak akış deneyimini ifade eder.
Akış deneyimi, karmaşık ve çok disiplinli sosyal bir alan olan spor ile yakından ilişkilidir. Spor, hem zihinsel hem de fiziksel zorluk ve mücadele ortaya çıkararak akış deneyimi yaşanmasına zengin fırsatlar sunar. Akışı deneyimleyen sporcuların tam olarak yaptıkları eyleme odaklandıkları, hedeflerine başarılı bir şekilde ulaşmak için gereken bütün algılamaların daha da yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. Çünkü yaşanan bu durumda sporcu kendini unutmakta, zaman duygusu kaybolmakta ve kendisini çok daha büyük bir şeyin parçası olarak hissetmektedir. Sporcu zihninin bu hali akış deneyimini temsil etmektedir.
Sonuç olarak, sporda akış deneyimi ve yüksek performans arasında pozitif yönde bir ilişkinin olduğu düşünülmektedir. Sporcular akış deneyimi aracılığıyla kaygıdan kurtulup optimal performanslarını sergileyebilmektedir. Böylece yapmış oldukları sporda daha başarılı olabilmektedir.
Comentários